Yılbaşı ne zaman Yılın Başı oldu
Öyle bir noktaya geldik ki Yılbaşı kutlayanlar hristiyan kutlamayanlar ise müslüman geleneğini, takip etmekle eşleştirildiler.
Dünya’da kutlanılan yılın ilk günü kutlamaları ise oldukça karmaşık.
Yıl kelimesi orta asya Türklerinde hayvan sürüleri için kullanılırmış…yılsığ kökü ile aynı şekilde…aslında bunun anlamı ise servet- kendi yıllarının sonu kabul ettikleri bir zamanda kuzularının doğurarak servetlerinin artması anlamında kullanılmış.
En eski Yılbaşı törenlerini Kudret Emiroğlu “Gündelik hayatımızın Tarihi” kitabında Babillilere kadar geri götürmektedir. Mart Ayının sonlarında 10 gün süren bir tür bahar bayramı….bu bayram daha sonra Nevruz olarak Orta Doğu kültürlerinde yerleşecektir.
Romalılar da yeni yılın başlangıcını 25 Mart olarak kutlarlaşmış.
Roma imparatorları görev sürelerinin sona ermesini engellemek için yılın ilk gününü takvimde sürekli ileri ata ata İÖ 153 yılında 1 Ocak olarak sabitlemişler. Eğer hal bu ise Yılbaşına Hristiyan bayramı diyenlerin vah haline…
İşin daha da garibi, Hristiyanlık aleme indiğinde Katolik Kilise’si, Roma geleneğine savaş açarak, 1 Ocak tarihini İsa’nın sünnet tarihi olarak belirlemiş. Emiroğlu’na göre bu saptama, hristiyan aleminin geriye kalanının aynı kabülü olmadığını gösteriyor. Zira İngiltere’de25 Mart’ta, Fransa’da 22 Mart’ta paskalya Yortusu tarihleri ile aynı zamanda kutlanıyormuş.
1 Ocak ise İber Yarım Adası’nde kutlanıyormuş bir de.
Hristiyan Yılbaşı’sı ise İsa peygamberin doğum günü olan 25 Aralık’ta kutlanan Christmas Eve, Noel günü….Türkler de Nardugan Bayramı olarak 21 Aralık’ta yılbaşı kutlaması yaparmış.
Hristiyan aleminde kutsal kitaba göre doğum kutlaması yasak aslında.
337 Yılında Constantinus vaftiz edilerek Hristiyanlığı devletin resmi dini olarak kabul etmiş ve her yıl 25 Aralık günü kutlanmaya başlanmış…onlar için geleneğin yerleşmesi bu. Ha bir de 354 yılında da İsa peygamberin doğum günü kutlanabilir fetvasının Roma başpiskoposu tarafından verilişi var. Dinen engel de ortadan kaldırılmış oluyor bu fetva ile.
Yeni yıl ile İsa’nın doğum günün arasının yakın olması, Hristiyan aleminde iki kutlamayı iç içe getirmiş. Gregoryan takvime göre 1 Ocak yılın ilk günü olarak kabul edilirken öncesindeki Eve tatili yılbaşını da içerisine almaya başlamış batı toplumlarında.
Osmanlı da katılmış ve resmi diplomasi kutlamaları olarak kaydetmiş 1 Ocak gününü. 1829 yılında İngiltere Elçiliği bir gemide Yılbaşı balosu düzenleyince maddi olarak bağımlı osmanlı da baloya resmi olarak tam tekmil katılmaya başlamış.
Bu gelenek, 1926 yılında çekilen Tayyare Piyangosunun tarihinin de 1 Ocak olarak belirlenmesine neden olmuş. 1935 yılında da resmi tatil kabul edilmiş.
Şimdiki akıllara 1 Ocak kutlamasının Christmas Eve kutlaması olmadığını anlatamıyoruz. Roma İmparatorluğu’nun gelenekleştirdiği Gregoryan bir takvimin ilk günü.
İyi temennilerin paylaşıldığı bir gün.
Herkese daha sağlıklı ve güzel bir yıl temennisi ile.
NOT: Tarihsel bilgiler Kudret Emiroğlu’nun Gündelik Hayatımızın Tarihi” isimli çalışmasından alınmıştır.
